Urlopy związane z rodzicielstwem – przewodnik po uprawnieniach pracowników

W 2025 roku pracownicy mają do dyspozycji szereg urlopów oraz elastycznych rozwiązań organizacyjnych, które pozwalają lepiej godzić życie zawodowe z rodzinnym. Obejmuje to zarówno rodziców biologicznych, jak i adopcyjnych, którzy chcą połączyć obowiązki rodzinne z pracą. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat poszczególnych typów urlopów rodzicielskich – z określonym wymiarem czasu – oraz informacje, czy można zarządzać nimi w systemach, takich jak Symfonia i enova365.

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński przysługuje matce dziecka i trwa 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. Natomiast w przypadku porodu mnogiego okres ten wydłuża się do nawet 37 tygodni, gdy urodzi się pięcioro lub więcej dzieci.. Urlop można rozpocząć już na 6 tygodni przed planowanym porodem. Co ważne, kobieta musi wykorzystać przynajmniej 14 tygodni urlopu po porodzie, natomiast pozostałą część, do 6 tygodni, może przekazać ojcu dziecka, jeśli spełnia on określone warunki.

Systemy kadrowe takie jak Symfonia oraz enova365 umożliwiają elektroniczne składanie wniosków o urlop macierzyński, co znacząco usprawnia proces kadrowy i pozwala kontrolować prawidłowe terminy oraz długość urlopu.

Urlop rodzicielski

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownikom przysługuje dodatkowy urlop rodzicielski, który trwa maksymalnie 41 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. W przypadku ciąży mnogiej jest to nawet 43 tygodnie. Może być wykorzystany przez oboje rodziców, w częściach (maksymalnie pięciu), w terminie do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.

Każdy z rodziców posiada 9 tygodni urlopu, które są nieprzenoszalne, co oznacza, że nie mogą zostać przekazane drugiemu rodzicowi. Jeżeli te tygodnie nie zostaną wykorzystane, prawo do nich wygasa.

Symfonia i enova365 wspierają planowanie oraz rozliczanie tego typu urlopów, z możliwością monitorowania wykorzystanych tygodni oraz integracją z dokumentacją do ZUS.

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski przysługuje ojcu dziecka w wymiarze 14 dni (2 tygodni), niezależnie od tego, czy matka korzysta z urlopów związanych z rodzicielstwem. Urlop ten można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach (po 7 dni każda). Może zostać wykorzystany jednorazowo lub podzielony na dwie części po 7 dni. Co więcej, urlop musi zostać wykorzystany w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka lub od objęcia opieki nad dzieckiem adoptowanym.

Wniosek o urlop ojcowski można złożyć przez system kadrowy – np. w Symfonii lub enova365 – co pozwala uprościć proces, zminimalizować błędy formalne i zautomatyzować weryfikację terminów.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy to bezpłatny urlop, który przysługuje pracownikowi posiadającemu co najmniej 6-miesięczny staż pracy. Można z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Łączny maksymalny wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy. Może zostać podzielony na maksymalnie pięć części, przy czym jeden miesiąc jest zarezerwowany wyłącznie dla drugiego rodzica i nie może zostać przekazany.

Urlop wychowawczy może zostać podzielony na maksymalnie pięć części. W systemach Symfonia i enova365 można kontrolować liczbę części, długość oraz pozostałe dni urlopu, co ma znaczenie w szczególności w przypadku dłuższych okresów nieobecności.

Urlop adopcyjny – równe prawa dla rodziców adopcyjnych

Rodzice, którzy przysposobili dziecko, mają prawo do takich samych urlopów jak rodzice biologiczni. Oznacza to, że przysługują im:

• urlop macierzyński (od dnia objęcia opieki),
• urlop rodzicielski,
• urlop ojcowski,
• urlop wychowawczy.

Warunki, długość i zasady przyznawania są identyczne jak w przypadku urodzenia dziecka. Co więcej, w systemach Symfonia i enova365 wystarczy wybrać odpowiedni rodzaj urlopu oraz zaznaczyć, że dotyczy on opieki adopcyjnej.

Elastyczna organizacja pracy w 2025 roku

Rodzic wychowujący dziecko do 8. roku życia ma prawo do złożenia wniosku o elastyczną organizację pracy. Może to obejmować:

• pracę zdalną (stałą lub okazjonalną),
• elastyczny czas rozpoczęcia i zakończenia pracy,
• skrócony wymiar etatu (np. 3/4, 1/2),
• pracę w systemie zadaniowym,
• indywidualny rozkład czasu pracy.

Wniosek o elastyczną organizację pracy powinien zostać złożony na co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem zmian. Pracodawca może odmówić tylko, jeśli wykaże, że wdrożenie zmian jest niemożliwe ze względów organizacyjnych lub prawnych.

Wnioski urlopowe w systemach Symfonia i enova365

Nowoczesne systemy kadrowo-płacowe, takie jak Symfonia i enova365, umożliwiają pracownikom elektroniczne składanie i obsługę wniosków dotyczących wszystkich typów urlopów związanych z rodzicielstwem. To rozwiązanie przyspiesza procesy kadrowe, eliminuje błędy formalne i zapewnia zgodność z obowiązującym prawem.

Funkcje dostępne w tych systemach obejmują m.in.:

• składanie wniosków o urlop macierzyński, ojcowski, rodzicielski, wychowawczy,
• automatyczne naliczanie i monitorowanie urlopów,
• integrację z e-teczkami i dokumentacją pracowniczą,
• zgodność z Kodeksem pracy i regulacjami ZUS.

Podsumowanie

2025 rok przynosi kontynuację ważnych zmian w obszarze uprawnień rodzicielskich. Pracownicy powinni znać swoje prawa, a pracodawcy – zapewniać sprawne mechanizmy ich realizacji. Zastosowanie narzędzi takich jak Symfonia i enova365 to krok w stronę nowoczesnego i zgodnego z prawem zarządzania kadrami.

Team Wercom

maj 2025